Cours 6 – Les corrélatifs avancés : ki-, ti-, ĉi-, i-, nen-

🎯 Objectif communicatif

Comprendre et utiliser correctement les corrélatifs pour poser des questions, désigner des objets ou des personnes, et exprimer des quantités et nuances.
Maîtriser les distinctions entre kiu / kio / kie / kiel / kial / kiam / kiom et leurs correspondants tiu / tio / tie / tiel / tial / tiam / tiom, ainsi que les formes ĉi- (proximité), i- (indéfini), nen- (négation).

⚙️ Point de grammaire : les corrélatifs

1. La série ki- (interrogative / relative)

kiu = qui / lequel
kio = quoi
kie = où
kiel = comment
kiam = quand
kial = pourquoi
kiom = combien

Exemples :

Kiu venos al la renkontiĝo? → Qui viendra à la réunion ?
Kio okazis hieraŭ? → Qu’est-ce qui s’est passé hier ?
Kiel vi fartas? → Comment vas-tu ?

2. La série ti- (désignation spécifique)

tiu = celui / celle / ceux-là
tio = cela
tie = là
tiel = ainsi
tiam = alors / à ce moment-là
tial = pour cela / c’est pourquoi
tiom = autant

Exemples :

Tiu estas mia amiko. → Celui-ci est mon ami.
Tio estas interesa. → Cela est intéressant.
Mi faris tion, tial mi sukcesis. → J’ai fait cela, c’est pourquoi j’ai réussi.

3. La série ĉi- (proximité)

ĉi tiu = ce-ci / celui-ci
ĉi tio = ceci
ĉi tie = ici
ĉi tiel = de cette manière
ĉi tiam = maintenant / à ce moment précis

Exemples :

Ĉi tiu libro estas mia. → Ce livre-ci est à moi.
Ĉi tie estas trankvile. → Ici, c’est tranquille.

4. La série i- (indéfini)

iu = quelqu’un
io = quelque chose
ie = quelque part
iel = d’une certaine manière
iam = un jour / parfois
iel = de telle façon

Exemples :

Iu alvenos baldaŭ. → Quelqu’un arrivera bientôt.
Mi vidis ion strangan. → J’ai vu quelque chose d’étrange.

5. La série nen- (négation)

neniu = personne
nenio = rien
nenie = nulle part
neniel = d’aucune manière
neniam = jamais

Exemples :

Neniu sciis pri tio. → Personne ne savait cela.
Mi ne trovis nenion. → Je n’ai rien trouvé.

6. Conseils d’usage

Pour nuancer : combiner les corrélatifs avec ĉi- pour la proximité : ĉi tiu, ĉi tie, ĉi tio.
Pour exprimer des nuances : utiliser nen- pour exclure, i- pour indéfini, ti- pour préciser.
La concordance reste simple : le corrélatif s’accorde avec le nom si nécessaire.

💬 Dialogue en espéranto (version longue)

Bruno : Saluton, Muriela! Ĉu iu venis al la klaso hodiaŭ?
Muriela : Jes, ĉiuj studentoj estis tie, krom unu kiu estis malsana.
Bruno : Kio okazis en la laborgrupo?
Muriela : Tio estis tre interesa. Ili diskutis pri la projekto, kaj ĉiu donis siajn ideojn.
Bruno : Kie vi trovis la dokumentojn por la projekto?
Muriela : Ĉi tie en la biblioteko. Mi ankaŭ trovis ion utilan rete.
Bruno : Kiel ili prezentos la rezultojn?
Muriela : Ili uzos tabelojn kaj diagramojn. Ĉi tiel ĉiu komprenos la planon.
Bruno : Kial tio estas grava?
Muriela : Tial ke la instruisto volas, ke ĉiuj komprenu la procezon.
Bruno : Ĉu iu bezonas helpon pri la projekto?
Muriela : Jes, iu estis malfacile komprenanta la kalkulojn. Mi helpis lin.
Bruno : Ĉu vi povas klarigi al mi ankaŭ?
Muriela : Kompreneble! Mi montris ĉion, kaj li nun komprenas.
Bruno : Bonege! Nun mi scias, ke nenio estas tro komplika se oni laboras kune.

📝 Exercices

1. Remplis avec le corrélatif correct

a) ___ venos al la renkontiĝo? (kiu / tiu / iu)
b) Mi ne trovis ___ utilan. (nenio / io / tio)
c) Ni restos ___ ĝis la tago finiĝos. (tie / ĉi tie / ie)

2. Transforme en utilisant ĉi- pour la proximité

Exemple : Tiu libro estas interesa. → Ĉi tiu libro estas interesa.
a) Tio artikolo estas grava. → …
b) Tie estas bela parko. → …

3. Expression personnelle

Écris 2 phrases avec ki- (questions ou relatives).
Écris 2 phrases avec ti- ou ĉi- (désignation précise).
Écris 2 phrases avec i- ou nen- (indéfini / négation).

📖 Vocabulaire utile élargi

Espéranto	Français
kiu	qui / lequel
kio	quoi
kie	où
kiel	comment
kiam	quand
kial	pourquoi
kiom	combien
tiu	celui-là
tio	cela
tie	là-bas
tiel	ainsi
tiam	alors
tial	c’est pourquoi
tiom	autant
ĉi tiu	ce-ci
ĉi tie	ici
ĉi tio	ceci
iu	quelqu’un
io	quelque chose
ie	quelque part
iel	d’une certaine manière
iam	un jour / parfois
neniu	personne
nenio	rien
nenie	nulle part
neniel	d’aucune manière
neniam	jamais
dokumento	document
tabelo	tableau
diagramo	diagramme
kalkulo	calcul
procezo	processus
helpi	aider